Başlığı açmak için tam doğru yer burası değil belki ama en uygun bölge olarak burası görünüyordu, ben de çektim besmeleyi.
Evvela şunu bir koyalım şuraya.
Oreo. by
Engin Süzen, on Flickr
Öncelikle basit ve çok genel olarak stop motion tekniği hakkında birkaç kelam edeyim. Film (video) bildiğiniz gibi, basit olarak fotoğraflardan oluşuyor. Artık saniyedeki kare sayısı kaçsa (24, 25, 30, 60 vs) o kadar fotoğraf çekiyor kamera basit bir mantıkla. Sonra da o çekilmiş fotoğrafları, saniyede kaç kare hızla çekilmişse o kare sayısı ile arka arkaya gösteriyor bize programlar, cihazlar vs. Biz bu fotoğrafları arka arkaya izlediğimizde, o hareketi algılamış oluyoruz.
Stop motion animasyonlar da bu mantık ile hareket ederek hazırlanıyor. Genelde kare sayıları daha düşük oluyor. Tabii ki burada seçim tamamen animasyonu hazırlayan kişinin keyfine kalıyor. Yüksek fps ile kurgulanan animasyonlar daha akıcı oluyorlar lakin hazırlık aşaması -tabiri caiz ise- bi'hayli kanlı geçiyor. Saniyede 20 karelik bir animasyon için, her sahnenin, bir önceki ve bir sonraki ile saniyenin 1/20'si hassasiyetinde farklı olması gerekiyor. Bir de böyle hazırlanacak bir animasyon için, her biri kurgulanmış 600 kare fotoğraf gerekiyor ki, ne kadar zor ve zahmetli bir iş olduğunu hayal edebilirsiniz. Genelde 8-10 kare gibi bir fps, hareketin akıcı olarak algılanması için yeterli oluyor. Eklediğim 36 saniyetik örnek video yaklaşık 290 kareden oluşuyor mesela (290/26=8fps). Bir ayrıntıyı daha belirteyim; bu videonun bir timelapse gibi görünmesini arzuladığım için, hareketleri ve sahneleri ona göre kurguladım. Normal hızda görünecek olsaydı, takip eden kareler arasındaki hareketler daha küçük küçük olacaktı.
Şimdi... iyi bir stop motion için neler gerekiyor?
Öncelikle fikir. Yine elimizdeki örnek üzerinden değerlendirelim; fikir yeterince ilginç. Aslına bakarsanız, yaklaşık 2 sene öncesinden beri düşündüğüm bir şeydi model iş makinelerini yiyecek - içecek videoları hazırlamak. Hatta taaa o zamanlar modelleri almış, ve sahneleri kurgulamaya başlamıştım kafamda. Hatta heüz fotoğraf işine dahi bulaşmamıştım henüz. Yani fotoğrafa bulaşmak için zehiri bu fikir verdi desem yeri var
Yine çok önemli bir gereklilik de senaryo ve kurgu. Senaryonuzun sağlam, kurgunuzun da mükemmel olması gerekiyor. Atılacak tüm adımların yazılması, kurgulanan sahnelerin not alınması, hatta bir storyboard hazırlanması neredeyse şart. Yine örnek üzerinden konuşayım; senaryo yok, kurguya da fotoğrafları çekerken karar verdim. Amacım aslında bir seri fotoğraf çekmekti ama fotoğrafları çekerken "dur ya, şunu bir deneyeyim" diyerek giriştim stop motion işine. Bu büyük eksik, aslında mükemmel olabilecek bir işi, sıradan bir iş haline getiren en büyük etkendi.
Çekim aşaması: Dedik ya, önce animasyonu kurgulamamız gerekiyor. Mesela bitmiş işimizi saniyede 10 kare ile oynatacağız. O zaman sahneler arasındaki her bir hareket farkının 1/10 saniye olması gerekiyor. Mesela bir sahnede adamın kolukavaya kalkacak ve bu hareket toplam 1 saniye sürecek, o zaman her sahnede, kolun alacağı toplam yolun 1/10'u kadar hareket ettireceğiz kolu.
Çekim aşamasında ışık mevzuu da çok önemli. Sahne değişimlerindeki ışık ve renk sıcaklığı uyumsuzlukları, animasyonumuzun kalitesini kötü yünde etkileyecektir. Bu uyumsuzlukları örnek videoda bolca görebilirsiniz
Sahneleri oluşuran fotoğrafları çekerken, her kare için netlik noktasını ve diyaframı değiştirebilmek, konuyu vurgulamak için mükemmel bir fırsat aslında. Bu fırsat, normal bir videoya göre daha etkili kılıyor stop motion animasyonları. Bu sayede daha kısa bir sürede daha vurgulu anlatabilmemize olanak sağlıyor. Yie örnek video üzerinden gidelim; videonun ortalarında vinç ile gelen Oreo'lara netleyip, Oreo'lar yere inene kadar odak takibi yaptım. Bu sayede -bence- daha güzel ve etkili oldu o sahne.
İşin belki de en önemli aşamalarından biri de kurgu. Kurgunuzun tekdüze olmaması, animasyonu daha akıcı ve ilgi çekici hale getirmenizde büyük bir etken. Sadece görüntünün uyumu değil, müzik ile görüntünün uyumu, sizi mükemmele bir adım daha yaklaştıracaktır. Yine geldik örneğe:) Bence olmadı mesela. sahneler hep aynı ya da benzer ritim ile akıyor video boyunca. Nasıl anlatacağımı bilemedim ama bir "hareket" eksikliği var ve gözü tırmalıyor bence. Bazı sahnelerde kareler arası geçişlerde biraz fade olsaydı, küçük hızlanma - yavaşlama aksiyonları eklenseydi, akış müziğin ritmine göre hareket etseysi (mesela müziğin es verdiği o bir "an"da akan görüntünün de anlık olarak durması gibi) çok daha güzel olurdu her şey. Ama bir şeyi de gözden kaçırmamak lazım; bu benim ilk stop motion denememdi. Montaj konusu ise daha da kötü; montajı yaptığım programı animasyonu hazırlamadan 1 saat önce kurdum ve kullandığım özelliklerini Youtube'da video seyrederek öğrendim
O kadar bilgi ve tecrübeye bu kadar iş çıktı ennihayetinde.
Son olarak: Dikkatinizi çekti mi bilmiyorum ama bu teknik ile çekilmiş birçok film var. The Nightmare Before Christimas, Corpse Bride ve Coraline bunlardan bazıları. Ayrıca tamamen bu teknik ile çekilmemiş olsalar da, birçok filmde belli sahneleri yine bu teknik ile kotarıyorlar. Ayrıca bu reklamcıların da sevdiği bir teknik.
Çok gevezelik etmeyeyim. Anlatım bozuklukları ve eksik bıraktığım yerler varsa kusura bakmayın. Bilenler bir el atsınlar da o eksikleri beraber tamamlayalım.